آناتو
آناتو دانه یا عصاره درخت آچیوت است که بومی آمریکای مرکزی و جنوبی، مکزیک و کارائیب است. دانه‌ها و پالپ آن برای صدها سال برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود زمانی که اروپایی‌ها به قاره آمریکا وارد شدند نتوانستند زعفرانی را برای رنگ و لعاب بخشیدن به غذا بیابند و در عوض از آناتو استفاده کردند. به این ترتیب آناتو کم کم راه خود را به بازار اروپا و جهان باز کرد. دامنه رنگ آن از زرد تا نارنجی تیره در هنگام استفاده متغیر است، اگرچه دانه‌ها نارنجی مایل به قرمز روشن هستند. آناتو (E160b) که با نام‌های آچیوت، آسوئته، بیجا یا اوروکوم نیز شناخته می‌شود ادویه‌ای است که دو کارکرد عمده دارد:
- رنگ قرمز نارنجی زنده و جذاب به غذاها می‌بخشد
- همچنین طعمی شیرین و فلفلی ملایم ایجاد می‌کند.
غلاف میوه درخت آچیوت را می‌توان به راحتی با دست باز کرد تا دانه‌های قرمز آن ظاهر شود. دانه‌ها را می‌توان به پودر تبدیل کرد، به خمیر تبدیل کرد یا روغن آنها را استخراج کرد. از نظر تجاری، دانه‌ها و گوشت آن برای استخراج رنگ خوراکی قوی پردازش می‌شوند. روش‌های متعددی برای استخراج رنگدانه از دانه‌های خشک آناتو وجود دارد که در میان آنها می‌توان به استخراج مستقیم با استفاده از روغن، استخراج قلیایی از محلول آبی یا استخراج غیرمستقیم با حلال‌ها اشاره کرد. همچنین، روش‌های تجاری پذیرفته‌شده استخراج بیکسین و نوربیکسین هستند:
- نوربیکسین (محلول در آب): در حضور یک محلول قلیایی استخراج می‌شود که منجر به هیدرولیز بیکسین می‌شود.
- بیکسین (محلول در روغن): با حلال‌های غیر قطبی از جمله روغن نباتی استخراج می‌شود. با وجود اینکه بیکسین محلول در روغن است، حلالیت بسیار کمی در روغن دارد.
کاربردهای آناتو
در صنایع غذایی، نساجی، چرم، آرایشی و بهداشتی، سلول‌های خورشیدی فیتوشیمی و فارماکولوژی کاربرد دارد. به دلیل شدت رنگ در فرآوری لوازم آرایشی استفاده می‌شود و به آن لقب "درخت رژ لب" داده‌اند. در سایر بخش‌های غیرغذایی مانند صنعت رنگ‌سازی و چرم نیز کاربرد رنگرزی دارد. همچنین در سلول‌های خورشیدی حساس به رنگ کاربردی دانش بنیان دارد. در خوراک دام و طیور برای بهبود رنگ زرده تخم مرغ استفاده می‌شود. آنها همچنین دارای فعالیت ضد میکروبی هستند. پیگمنت‌های آناتو بر روی الیاف طبیعی از جمله پشم، ابریشم، پنبه، نایلون و پلی‌استر، رنگ ایجاد می‌کنند. . آناتو یک آنتی اکسیدان که در جلوگیری از پراکسیداسیون لیپیدی در مواد غذایی عمل می‌کند.
کاربرد آناتو در صنایع غذایی
آناتو مسئول رنگ زرد کره، مارگارین و پنیر است که همه آنها بدون افزودن این رنگ طبیعی به رنگ کرمی کم رنگ خواهند بود. پنیر چدار نیز رنگ نارنجی کلاسیک خود را از آناتو در طول دهه 1800 به دست آورد. آناتو به عنوان رنگ در بسیاری از محصولات تجاری دیگر مانند گوشت‌های فرآوری شده، ماهی دودی، سس، آبمیوه، نوشیدنی‌ها و انواع غذاهای بسته بندی شده استفاده می‌شود. آناتو کاربردهای فراوانی در رنگ آمیزی و سفید کردن محصولاتی از قبیل دسرهای خامه‌ای، آرد برنج و ذرت نشاسته دارد.
ترکیب آناتو با سایر رنگ‌ها (اثر هم‌افزایی)
مخلوط رنگ‌های آناتو با سایر رنگ‌های طبیعی، کاربرد آنها را در فرمولاسیون مواد غذایی افزایش می‌دهد و امکان ایجاد سایه‌های رنگی متنوع فراهم می‌شود. هنگامی که آناتو با کارمین، چغندر یا آنتوسیانین مخلوط می‌شود، رنگ قرمز می‌تواند به دست آید. با اختلاط آناتو و کلروفیل رنگ تیره به دست می‌آید. مخلوط‌هایی مانند آناتو/کارمین، آناتو/کورکومین و آناتو/کارامل در صنایع غذایی رایج هستند. مخلوط آناتو با کورکومین به صورت تجاری در هر دو فرمت محلول در آب و روغن موجود است. استفاده از آنها برای ایجاد سایه کلاسیک وانیلی در بستنی و همچنین در مارگارین رایج است، جایی که از این ترکیب برای تکرار سایه بتاکاروتن استفاده می‌شود. استفاده از مخلوط‌ها همچنین می‌تواند برای ایجاد سایه سفارشی برای مارک‌های خاص استفاده شود.
خواص دارویی آناتو
Bixa orellana که معمولاً به عنوان آناتو شناخته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین گیاهان رنگزای طبیعی بومی آمریکای مرکزی و جنوبی است. بخش های مختلف آناتو به طور گسترده در سیستم پزشکی سنتی برای پیشگیری و درمان تعداد زیادی از اختلالات سلامتی مورد استفاده قرار گرفته است. کاروتنوئیدها، آپوکاروتنوئیدها، ترپن‌ها، ترپنوئیدها، استرول‌ها و ترکیبات آلیفاتیک ترکیبات اصلی موجود در این گیاه هستند و گزارش شده است که طیف وسیعی از فعالیت‌های دارویی را از خود نشان می‌دهند.
نگهداری و انبار آناتو
در یک مکان خنک و تاریک تا سه سال تازه می‌ماند. آناتو پایداری عمومی خوبی در برابر گرما دارد، اما در دمای بالای 125 درجه سانتیگراد از بین می‌رود و در حضور نور خورشید به مرور زمان محو می‌شود. فرمولاسیون‌های محلول در آب آناتو بر پایه نوربیکسین در محلول‌های اسیدی ناپایدار هستند و احتمالا در pH پایین رسوب می‌کنند. با این حال، تامین کنندگان عمده فرمولهای رنگ طبیعی بر این مشکل غلبه کرده‌اند و فرمولاسیون‌های پایدار در برابر اسید را توسعه داده‌اند. در فرمولاسیون‌هایی که پروتئین به کار رفته باشد، آناتو با پروتئین ترکیب می‌شود و منجر به ظهور رنگ قرمز در محصول می‌شود؛ پدیده‌ای که در برخی پنیرهایی که با آناتو رنگ شده‌اند، گاها مشاهده می‌شود. همچنین از فناوری‌هایی مانند ریزپوشانی و نانوکپسوله‌سازی با هدف محافظت از رنگ‌ها در برابر نور و اکسیژن استفاده می‌شود که این امر می‌تواند دامنه کاربرد آناتو را افزایش دهد. علاوه بر این، می‌توان رنگ‌های پایداری تولید کرد که در آب قابل پخش هستند و در صورت ترکیب با فرمولاسیون، بافت و طعم محصول را تغییر نمی‌دهند.
وضعیت بازار جهانی آناتو
آناتو عمدتا در آمریکای جنوبی، شرق آفریقا، ساحل عاج، جمهوری دومینیکن و هند تولید می‌شود. دانه آناتو معمولاً حاوی 4.5 تا 5.5 درصد رنگدانه است که از 70 تا 80 درصد بیکسین تشکیل شده است. دویست و هشت میلیون دلار ارزش بازار آنیتو در سال 2023 در جهان بود. با روندی که در حال حاضر وجود دارد، در سال 2033 ارزش بازار به 366.4 میلیون دلار خواهد رسید. در ادامه نام تعدادی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین شرکت‌های تولید کننده آناتو آمده است:
- Hansen A/S
- Aarkay Food Products
- FMC Corporation
- Plant Lipids
- Amerilure
- Williamson & Co. Inc
- Kalsec Inc
- BASF SE
- Akay Group
- Sensient Technology Corporation
- WILD Flavors
- AVT Natural Products
- NATUREX Group
- Fiorio Colori
- Guangzhou Qianyi
- Monterey Bay Spice Co
